Ιερά Μονή Μολυβδοσκέπαστου

Σε απόσταση 22 χιλιομέτρων από την Κόνιτσα , στην συμβολή του Αώου με το Σαραντάπορο προβάλλει η «Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου Κονίτσης» . Το όνομα της το πήρε σύμφωνα με την παράδοση από τις μολυβένιες πλάκες που κάλυπταν την στέγη του ναού και οι οποίες αφαιρέθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Ως Σταυροπηγιακή υπαγόταν απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως έως το έτος 1907. Οι απαρχές της ιστορίας της χάνονται στον θρύλο. Σύμφωνα με την επιγραφή που σώζεται έως τις μέρες μας στην πόρτα που οδηγεί από τον κυρίως ναό στην λιτή, ως κτήτορας της μονής εμφανίζεται ο αυτοκράτωρ του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Δ ο Πωγωνάτος ο οποίος βασίλευσε κατά το χρονικό διάστημα 668-685. Σύμφωνα με το κείμενο της ίδιας επιγραφής η μονή ανακαινίστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια του Ανδρόνικου Κομνηνού, ενώ η δεύτερη ανακαίνιση έγινε το 1522 με δαπάνες των κατοίκων της Πωγωνιανής. Οι τοιχογραφίες του Καθολικού της μονής ξεχωρίζουν για την τεχνική αρτιότητα τους ξεκινώντας από τον 13ο αιώνα και φθάνοντας έως τον 18ο. Σημείο αναφοράς ωστόσο αποτελεί η εφέστια εικόνα της Παναγίας της επονομαζόμενης και Πωγωνιανίτισας η οποία συνδέεται με πλήθος θαυμάτων και τιμάται ιδιαίτερα από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής οι οποίοι συρρέουν κάθε χρόνο την ημέρα της μνήμης της στις 15 Αυγούστου για να παρακολουθήσουν την ολονύκτια υπαίθρια αγρυπνία που τελείται στο προαύλιο της μονής.